Η Άνοιξη είναι η εποχή που δημιουργεί στον κάθε άνθρωπο το αίσθημα μιας νέας αρχής, την αναγέννηση. Μετά από τον κρύο και άχρωμο χειμώνα έρχεται για να γεμίσει την πλάση με ζέστη, χρώμα και ζωή. Η θερμοκρασία ανεβαίνει, τα χρώματα του ουρανού και των δέντρων γίνονται πιο λαμπερά και τα ζώα αρχίζουν να ζωντανεύουν.
Ωστόσο, ακόμα και ο άνθρωπος ενθουσιάζεται με τον ερχομό της. Για αυτό και σε κάθε γωνία του πλανήτη υπάρχουν ήθη, έθιμα και παραδόσεις που γιορτάζουν την άφιξη της άνοιξης. Τα περισσότερα από αυτά πραγματοποιούνται το Μάρτιο, αλλά υπάρχουν εξίσου σημαντικές γιορτές και τους άλλους δύο μήνες.
ΤΟ ΜΗΝΑ ΜΑΡΤΙΟ
Βαλκάνια
Την πρώτη μέρα του Μάρτη, στην Ελλάδα και γενικότερα στις Βαλκανικές χώρες, φτιάχνουν ένα ασπροκόκκινο, χειροποίητο από κλωστές βραχιόλι. Το φορούν στο χέρι κυρίως παιδιά, άλλα και μεγάλοι, για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος και μαυρίσουν. Στη Βουλγαρία το αποκαλούν «Μαρτενίτσα», στη Ρουμανία «Μαρτισόρ», στην Αλβανία «Βερόρε», στα Σκόπια (συνταγματική ονομασία Βόρεια Μακεδονία) «Μάρτινκα» και στην Ελλάδα «Μάρτη». Το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι.
Στη Βουλγαρία την πρώτη μέρα του Μαρτίου, εκτός από το βραχιόλι αυτό, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας, τοποθετούν έξω από τα σπίτια ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος, για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (θηλυκή προσωποποίηση του Μάρτη). Στη Ρουμανία, η κόκκινη κλωστή του βραχιολιού συμβολίζει την αγάπη. Η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο. Στα Σκόπια, στην Αλβανία και στην Ελλάδα, το βραχιόλι αυτό συμβολίζει τον ερχομό της άνοιξης.
Μία από τις ξεχασμένες παραδόσεις της Ελλάδας, που πραγματοποιείται την πρώτη Μαρτίου, είναι τα χελιδονίσματα. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τα κάλαντα της άνοιξης. Παιδιά σχολικής ηλικίας, το πρωί εκείνης της μέρας, γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν για τον ερχομό των χελιδονιών. Μαζί τους είχαν κι ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού, που το έφτιαχναν τα ίδια τα παιδιά και το στόλιζαν με ζουμπούλια. Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λεφτά, λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι. Τα λεφτά, καθώς και τα προϊόντα αυτά, τα αφιέρωναν τα παιδιά στην εκκλησία. Το έθιμο αυτό λάμβανε χώρα κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και τα Δωδεκάνησα.
Ινδία και Νεπάλ
Μια γιορτή, που ενώνει τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής, κοινωνικής τάξης και οικονομικής κατάστασης, είναι το Holi. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο, που έχει εξαπλωθεί και σε δυτικές χώρες, αλλά αρχικά ξεκίνησε από την Ινδία και το Νεπάλ. Αντίστοιχες εκδηλώσεις οργανώνονται από Ινδούς που ζουν σε χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία. Είναι γνωστό κι ως «γιορτή των χρωμάτων», «γιορτή της άνοιξης» ή «γιορτή της αγάπης». Αυτό που γιορτάζεται είναι το τέλος του χειμώνα, η άφιξη της άνοιξης κι η προσπάθεια να διορθώσουν όσες σχέσεις έχουν ραγίσει.
Λαμβάνει χώρα την πρώτη μέρα μετά την πανσέληνο του Μαρτίου και τις περισσότερες φορές οι συμμετέχοντες του, στο τέλος γίνονται πολύχρωμοι από πάνω μέχρι κάτω. Αυτό συμβαίνει, διότι πετάει ο ένας στον άλλον χρώματα σε μορφή σκόνης δηλαδή, επιδίδονται σε έναν πόλεμο χρωμάτων. Παλιότερα, η χρωματιστή πούδρα πεταγόταν από φύλα, άνθη και φυτά, όπως το σαφράν. Στη σημερινή εποχή, τα χρώματα παράγονται κατά κανόνα με την προσθήκη χημικών στοιχείων, τα οποία πολλές φορές προκαλούν δερματικούς ερεθισμούς.
Ιαπωνία
Το Hanami, εκτός από το πρώτο σημάδι της άνοιξης στην Ιαπωνία, είναι και το έθιμο που βγάζει τους ανθρώπους στη φύση για στοχασμό ή για μικρά πικ νικ στα πάρκα. Λαμβάνει χώρα από τα μέσα Μαρτίου έως τις αρχές Απριλίου. Πρακτικά διαρκεί μία εβδομάδα και στοιχείο του εθίμου είναι η παρατήρηση της ανθοφορίας των δέντρων άλλα και η διασκέδαση κάτω από τα κλαδιά τους, που εκείνη την εβδομάδα γέρνουν φουντωμένα πάνω στους ανθρώπους. Η λέξη Hanami στα ιαπωνικά σημαίνει «βλέπω τα λουλούδια» και συνήθως τα λουλούδια που εννοούν είναι οι ανθισμένες κερασιές.
Κάθε άνοιξη, την εποχή που οι κερασιές ανθίζουν, οι Ιάπωνες, εκμεταλλεύονται την ευκαιρία, για να οργανώσουν ένα μικρό πικ νικ και να καθίσουν και να θαυμάσουν τα ολάνθιστα δέντρα. Αυτό το πρώτο σινιάλο της άνοιξης, μαρτυρά την καλή σοδειά, που τα παλιότερα χρόνια είχαν να περιμένουν οι αγρότες για να συντηρήσουν τις οικογένειές τους.
Μπαλί
Η ινδουιστική γιορτή, που γιορτάζεται κυρίως στο Μπαλί της Ινδονησίας, είναι η γιορτή Nyepi. Πέφτει κάθε χρόνο γύρω στο Μάρτιο, στην αρχή της άνοιξης και σηματοδοτεί τη νέα χρονιά. Η γιορτή Nyepi αναφέρεται και ως «Ημέρα της σιωπής» και είναι μία μέρα αφιερωμένη στη νηστεία και στο διαλογισμό και πολλές από τις καθημερινές δραστηριότητες απαγορεύονται. Κυρίως ότι προκαλεί θόρυβο. Οι άνθρωποι δεν εργάζονται, δε μετακινούνται, δε διασκεδάζουν και ορισμένοι ούτε καν μιλάνε. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι άδειοι οι δρόμοι του Μπαλί.
Ακόμα και το αεροδρόμιο είναι κλειστό εκείνη την ημέρα. Οι μοναδικές εξαιρέσεις στην κυκλοφορία είναι τα οχήματα έκτακτης ανάγκης. Ούτε τα φώτα επιτρέπονται εκείνη τη μέρα και το βράδυ η πόλη βυθίζεται στο σκοτάδι. Αν και είναι γιορτή για τους Ινδουιστές, ακόμα και άνθρωποι άλλων θρησκειών μένουν σιωπηλοί ως ένδειξη σεβασμού για τους συμπολίτες. Όσον αφορά τους τουρίστες είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν αρκεί να είναι μέσα στο ξενοδοχείο τους, καθώς η κυκλοφορία σε δρόμους και παραλίες απαγορεύεται.
ΤΟ ΜΗΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟ
Η πρώτη μέρα του Απρίλη, έχει καθιερωθεί ως η ημέρα που μπορεί κάποιος να πει ένα αθώο, μικρό ψέμα ελεύθερα (Πρωταπριλιά). Λέγεται πως το έθιμο αυτό προήλθε από το λαό των Κελτών ή από τους Γάλλους. Όταν η πρωταπριλιά έφτασε στην Ελλάδα, οι κάτοικοι πίστευαν, ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλον θα είναι τυχερός όλη την υπόλοιπη χρονιά. Αντιθέτως ,το «θύμα» λεγόταν ότι θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο.
Όμως η γιορτή, που έχει συνδεθεί περισσότερο με το μήνα Απρίλιο, είναι το Πάσχα. Γιορτάζεται σε χώρες, όπου έχουν ως επίσημη θρησκεία τον Χριστιανισμό ή τον Ιουδαϊσμό. Τα βαμμένα κόκκινα αυγά είναι το σύμβολο του Πάσχα. Η επιλογή του κόκκινου χρώματος έγινε, γιατί συμβολίζει το αίμα και τη θυσία του Ιησού. Ωστόσο, πλέον τα βάφουν και με άλλα χρώματα. Οι Σόρβοι, μάλιστα, μία σλαβική μειονότητα στην Ανατολική Γερμανία, στα σύνορα με την Πολωνία και την Τσεχία, διακρίνονται για τη ζωγραφική αυγών. Πολλές φορές κεντούν τα αυγά με νήματα φιλιγκράν.
Γερμανία
Ένα έθιμο που ξεκίνησε από τη Γερμανία είναι το πασχαλινό κυνήγι αυγών. Πρόκειται για ένα παιχνίδι για παιδιά και υποτίθεται πως ο πασχαλινός λαγός (ο οποίος είναι κάτι σαν τον Αϊ Βασίλη του Πάσχα) κρύβει τα χρωματιστά αυγά σε μία αυλή, με σκοπό να τα αναζητήσουν. Όταν βρίσκουν κάποιο κρυμμένο αυγό, το βάζουν στο μικρό καλαθάκι που κρατάνε. Στο παιχνίδι αυτό δεν υπάρχει νικητής. Είναι ένα παιχνίδι για να διασκεδάσουν τα παιδιά. Το έθιμο του τσουγκρίσματος των αυγών λέγεται πως ξεκίνησε από τη Βόρεια Αγγλία ως παιχνίδι. Σε αυτό το παιχνίδι υπάρχει νικητής και είναι αυτός που έχει το πιο γερό αυγό.
ΤΟ ΜΗΝΑ ΜΑΪΟ
Την πρώτη μέρα του Μαΐου, γίνεται ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς, ο οποίος έχει ρίζες από την αρχαιότητα. Οι εκδηλώσεις που γίνονταν ήταν αφιερωμένες στη Θεά Δήμητρα ή στο Θεό Διόνυσο. Τότε ο κόσμος γιόρταζε τη γονιμότητα των αγρών, την καρποφορία της γης, την άνθιση της φύσης, το οριστικό τέλος του χειμώνα και τον ερχομό του καλοκαιριού. Από την αρχαία Ελλάδα στο Βυζάντιο και ύστερα σε όλη την Ευρώπη, την Πρωτομαγιά λάμβαναν χώρα πλήθος εορταστικών τελετών και εθιμοτυπικών διαδικασιών, που πολλές από αυτές έχουν παραμείνει μέχρι και σήμερα. Μία από αυτές είναι η δημιουργία του πρωτομαγιάτικου στεφανιού από λουλούδια κομμένα από τους αγρούς.
Ωστόσο το Μάη του 1886, τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας οκτάωρη εργασία με καλύτερες συνθήκες. Για αυτό και η πρώτη Μαΐου έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως ημέρα των εργατών. Είναι συνδεδεμένη με τους εργατικούς αγώνες και αποτελεί φόρο τιμής στα πρόσωπα που χάθηκαν προκειμένου να αφήσουν στις επόμενες γενιές φυσιολογικές εργασιακές συνθήκες. Αυτός είναι και ο σημερινός λόγος εορτασμού της Πρωτομαγιάς. Για αυτό και ορισμένες φορές αναφέρεται και ως Εργατική Πρωτομαγιά.
Δεν είναι τυχαίο που σε όλο τον κόσμο την πρώτη μέρα και από τους τρεις μήνες της άνοιξης υπάρχει μία παράδοση. Όλα αυτά τα έθιμα κάνουν τον άνθρωπο να ξεφεύγει για λίγο από τη ρουτίνα του και θα ήταν πολύ ωραίο αν υπήρχαν παρόμοιες εκδηλώσεις και τις άλλες τρεις εποχές.
Πηγή: eoeresearch.org