Στον σημερινό ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, οι πληροφορίες που οι άνθρωποι καταναλώνουν καθημερινά -μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των ειδησεογραφικών πυλών, των μηχανών αναζήτησης και των πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου- επηρεάζουν όλο και περισσότερο κάθε πτυχή της ζωής τους. Είτε διαμορφώνουν την εκλογική τους συμπεριφορά, είτε αποφασίζουν πού θα ψωνίσουν, είτε καθορίζουν τι θα αναζητήσουν και πώς, οι πληροφορίες αποτελούν καθοριστική δύναμη. Τα τελευταία 20-30 χρόνια, οι εταιρείες που κατέχουν τα δεδομένα μας έχουν επίσης συγκεντρώσει σημαντική δύναμη στην αγορά, αναδιαμορφώνοντας την παγκόσμια τάξη πληροφοριών.
Ο ρόλος της πληροφορίας στην εποχή των παγκόσμιων αλλαγών
Από τα κοινωνικά δίκτυα έως τα λειτουργικά συστήματα, σχεδόν όλα τα σημαντικά κανάλια μέσω των οποίων καταναλώνουμε πληροφορίες ανήκουν σε ιδιώτες, δίνοντας στις εταιρείες αυτές έναν άνευ προηγουμένου έλεγχο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, λειτουργούν ακόμη και ως όπλα του κράτους, περιπλέκοντας τη φύση της ροής και της ελευθερίας της πληροφορίας. Για να απαλλαγούμε από τη μονοπωλιακή λαβή αυτών των λίγων παικτών, μια ισχυρή, παγκόσμια υιοθετημένη Ψηφιακή Δημόσια Υποδομή (ΨΔΥ) θα μπορούσε να παρέχει ισότιμους όρους ανταγωνισμού, προωθώντας τον ανταγωνισμό και αντιμετωπίζοντας την ασυμμετρία της πληροφορίας.ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η πληροφόρηση επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων περισσότερο από ποτέ, ιδίως στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Η εκλογική συμπεριφορά, για παράδειγμα, διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα ενημέρωσης, το διαδίκτυο και τις κοινωνικές πλατφόρμες, όπου οι πολιτικές αφηγήσεις διαμορφώνονται, αμφισβητούνται και συχνά χειραγωγούνται. Στην εποχή των αλγορίθμων που καθοδηγούνται από την τεχνητή νοημοσύνη, η διάδοση των πληροφοριών έχει οξυνθεί σε ένα εργαλείο που κατευθύνει διακριτικά τις πολιτικές προτιμήσεις. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα είναι πιο πιθανό να ασχοληθούν με περιεχόμενο που ευθυγραμμίζεται με τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις τους, δημιουργώντας θαλάμους απήχησης. Κατά συνέπεια, αυτές οι πλατφόρμες δεν παρέχουν απλώς πληροφορίες – μπορούν να δημιουργήσουν βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις, οδηγώντας σε ένα πολωμένο εκλογικό σώμα.
Η επιρροή αυτή επεκτείνεται και στη συμπεριφορά των καταναλωτών, όπου η εξατομικευμένη διαφήμιση και το στοχευμένο περιεχόμενο, καθοδηγούν τις αγοραστικές αποφάσεις. Πλατφόρμες όπως η Amazon και η Meta (πρώην Facebook) έχουν τελειοποιήσει την τέχνη της μικρο-στόχευσης διαφημίσεων με βάση τη συμπεριφορά των χρηστών, τις προηγούμενες αγορές και τα μοτίβα περιήγησης, διαμορφώνοντας τις συνήθειες των καταναλωτών με απίστευτη ακρίβεια. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι δεν είναι απλώς παθητικοί καταναλωτές πληροφοριών- ωθούνται συνεχώς, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούν, προς συγκεκριμένες επιλογές. Εδώ, η ταχύτητα είναι εξίσου κρίσιμη. Το γρήγορο διαδίκτυο, η πανταχού παρούσα κινητή συνδεσιμότητα και οι βελτιστοποιημένοι αλγόριθμοι έχουν καταστήσει τις πληροφορίες και τις επιλογές άμεσα προσβάσιμες, οδηγώντας σε παρορμητικές αποφάσεις.
Η άνοδος της Μεγάλης Τεχνολογίας στην εξουσία
Η συγκέντρωση των δεδομένων και της εξουσίας στα χέρια λίγων τεχνολογικών κολοσσών είναι κάτι περισσότερο από μια απλή τάση της αγοράς- πρόκειται για μια θεμελιώδη μετατόπιση του τρόπου με τον οποίο η κοινωνία έχει πρόσβαση και αλληλεπιδρά με τις πληροφορίες. Εταιρείες όπως η Alphabet (Google), η Meta, η Amazon και η Microsoft έχουν αποκτήσει κυριαρχία ελέγχοντας βασικές υποδομές – μηχανές αναζήτησης, κοινωνικά δίκτυα, προγράμματα περιήγησης, λειτουργικά συστήματα κινητών τηλεφώνων και πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου. Στη δεκαετία του 1990, εταιρείες όπως η Microsoft ελέγχθηκαν για μονοπωλιακές πρακτικές. Ωστόσο, καθώς περάσαμε στη δεκαετία του 2000 και μετά, η ενοποίηση των οδών πληροφόρησης έγινε ακόμη πιο έντονη.ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Σήμερα, οι τάσεις κεφαλαιοποίησης της αγοράς δείχνουν σαφώς ότι οι εταιρείες με τεράστια αποθέματα δεδομένων υπερτερούν σταθερά έναντι των άλλων, διεκδικώντας μια διαρκή επιρροή στην παγκόσμια οικονομία και το οικοσύστημα της πληροφορίας. Η κυριαρχία της Alphabet στην αναζήτηση, η ιδιοκτησία της Meta στις κοινωνικές πλατφόρμες, η υπεροχή της Amazon στο ηλεκτρονικό εμπόριο και το cloud και ο έλεγχος της Microsoft στο λογισμικό παραγωγικότητας έχουν αφήσει ελάχιστα περιθώρια για ανταγωνισμό. Αυτή η κυριαρχία δίνει σε αυτές τις εταιρείες απαράμιλλη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στην καθοδήγηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς και στον έλεγχο της αφήγησης γύρω από τα παγκόσμια γεγονότα.
Η έκταση του ελέγχου είναι εμφανής όταν οι εταιρείες αυτές γίνονται ενεργοί παράγοντες κρατικής επιρροής. Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ιδρυτής της Meta, αποκάλυψε τις ανησυχίες του σχετικά με τη συμμετοχή της κυβέρνησης Μπάιντεν στη συγκράτηση του διαδικτυακού περιεχομένου, προκαλώντας συζητήσεις σχετικά με την καταστολή και την ελευθερία της πληροφορίας. Ενώ οι κυβερνήσεις έχουν καθήκον να περιορίσουν την παραπληροφόρηση, το μοντέλο σύμπραξης του ιδιωτικού τομέα δημιουργεί μια επισφαλή δυναμική όπου οι εταιρείες και τα κρατικά συμφέροντα μπορούν μερικές φορές να συγκλίνουν για να καταπνίξουν διαφορετικές απόψεις.
DPI και η ανάγκη για κυριαρχία της πληροφορίας
Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, ο κόσμος πρέπει να επανεξετάσει την προσέγγισή του για την τάξη των πληροφοριών. Αντί να βασίζεται αποκλειστικά σε κολοσσούς του ιδιωτικού τομέα, μια παγκόσμια προσβάσιμη ψηφιακή δημόσια υποδομή (DPI) θα μπορούσε να εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στην πληροφορία και να αυξήσει τον ανταγωνισμό. Η εμπειρία της Ινδίας με την DPI παρέχει ένα συναρπαστικό μοντέλο. Οι πρωτοβουλίες της Ινδίας -όπως η Ενιαία Διεπαφή Πληρωμών (UPI) για ψηφιακές πληρωμές και το Ανοικτό Δίκτυο για το Ψηφιακό Εμπόριο (ONDC)- αποδεικνύουν πώς οι υποδομές υπό την καθοδήγηση του ιδιωτικού-δημόσιου τομέα μπορούν να εξισώσουν τους όρους ανταγωνισμού για τις μικρότερες επιχειρήσεις και να διαταράξουν τα καθιερωμένα μονοπώλια.ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ένα παγκόσμιο DPI θα μπορούσε να λειτουργήσει παρόμοια, παρέχοντας πλατφόρμες ανοικτής πρόσβασης που μειώνουν την εξάρτηση από ιδιωτικά μονοπώλια. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου οι μικρές επιχειρήσεις θα έχουν ίσες ευκαιρίες να ασχοληθούν με το ηλεκτρονικό εμπόριο χωρίς να είναι στο έλεος μιας ενιαίας αγοράς όπως η Amazon ή όπου οι ανεξάρτητες μηχανές αναζήτησης θα μπορούν να ανταγωνίζονται την Google χωρίς να απαιτούν τεράστια κεφάλαια. Παρέχοντας κοινή υποδομή, η DPI προωθεί την καινοτομία και τον ανταγωνισμό, επιτρέποντας σε μικρότερους παίκτες να αναδυθούν και να ευδοκιμήσουν.
Επιπλέον, η DPI μπορεί να βοηθήσει τις κυβερνήσεις να ανακτήσουν έναν βαθμό ελέγχου του ψηφιακού τοπίου χωρίς να θίγονται οι πολιτικές ελευθερίες. Μια ισχυρή DPI επιτρέπει στις χώρες να διατηρήσουν την κυριαρχία των δεδομένων, διασφαλίζοντας ότι τα δεδομένα των πολιτών δεν είναι εξ ολοκλήρου στο έλεος των ξένων τεχνολογικών εταιρειών. Η ευρύτερη υιοθέτηση της DPI σε όλα τα έθνη θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι οι χώρες θα διατηρήσουν την ψηφιακή τους κυριαρχία, μειώνοντας την επιρροή των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας. Για τις δημοκρατίες, αυτό είναι ζωτικής σημασίας, διότι προσφέρει μια εναλλακτική λύση στις μονοπωλιακές τάσεις των ιδιωτικών εταιρειών, ενώ παράλληλα διασφαλίζει την πιθανή κατάχρηση των πληροφοριών από τις κυβερνήσεις.
Παγκόσμια DPI: Ένα σχέδιο για ένα δημοκρατικό οικοσύστημα πληροφοριών
Μια παγκοσμίως υιοθετημένη DPI θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως σχέδιο για ένα δικαιότερο ψηφιακό τοπίο. Για να αποφευχθούν μονοπωλιακές τάσεις, η DPI πρέπει να οικοδομηθεί σε ένα μοντέλο πολλαπλών ενδιαφερομένων μερών που θα περιλαμβάνει την κυβέρνηση, τους ιδιωτικούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών. Αυτό θα παρείχε ένα πλαίσιο για τη ρύθμιση της χρήσης των δεδομένων, την αποτροπή της μονοπώλησης και τη διασφάλιση της ελεύθερης ροής των πληροφοριών χωρίς να ασκεί υπερβολικό έλεγχο κάποια μεμονωμένη οντότητα. Με ανοικτά πρότυπα και διαφανή πρωτόκολλα, ένα παγκόσμιο DPI θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα σε μικρότερες επιχειρήσεις, τοπικά μέσα ενημέρωσης και ανεξάρτητους προγραμματιστές να συμμετάσχουν στην οικονομία της πληροφορίας.
Το DPI έχει επίσης τη δυνατότητα να γεφυρώσει το ψηφιακό χάσμα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου η πρόσβαση στην πληροφορία συχνά περιορίζεται από οικονομικούς περιορισμούς. Με την παροχή κοινής υποδομής, το DPI επιτρέπει την ισότιμη πρόσβαση σε ψηφιακούς πόρους, επιτρέποντας στους ανθρώπους σε αυτές τις περιοχές να συμμετέχουν στην ψηφιακή οικονομία επί ίσοις όροις. Για παράδειγμα, τα έργα UPI και Bhashini της Ινδίας δείχνουν πώς η DPI μπορεί να υπερπηδήσει τα παραδοσιακά εμπόδια, προσφέροντας υπηρεσίες σε εκείνους που προηγουμένως ήταν αποκλεισμένοι.
Η μονοπώληση της πληροφορίας από λίγους τεχνολογικούς γίγαντες έχει οδηγήσει σε μια εποχή πρωτοφανούς ελέγχου, όπου οι ιδιωτικές εταιρείες επηρεάζουν τις πολιτικές απόψεις, τις καταναλωτικές συνήθειες, ακόμη και τα κοινωνικά πρότυπα. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, είναι επιτακτική ανάγκη μια παγκόσμια προσέγγιση της DPI. Μια παγκόσμια DPI θα εξισώσει τους όρους ανταγωνισμού, θα επιτρέψει την καινοτομία και θα μειώσει την ασυμμετρία των πληροφοριών, διασφαλίζοντας ότι το ψηφιακό μέλλον θα είναι δημοκρατικό και χωρίς αποκλεισμούς.
Με την DPI, οι χώρες μπορούν να προωθήσουν ένα πιο ανταγωνιστικό και αποκεντρωμένο τοπίο πληροφοριών, ενδυναμώνοντας τόσο τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις. Με την παροχή πλατφορμών ανοικτής πρόσβασης, η DPI θα επιτρέψει ένα πλουραλιστικό οικοσύστημα πληροφόρησης όπου θα μπορούν να ευδοκιμήσουν διαφορετικές φωνές, απαλλαγμένες από τις μονοπωλιακές πιέσεις των κολοσσών του ιδιωτικού τομέα. Σε μια εποχή παγκόσμιων αλλαγών, ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για βιώσιμη, χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, διασφαλίζοντας ότι η ψηφιακή οικονομία εξυπηρετεί τους πολλούς και όχι τους λίγους.